Krimsko-kongoanska hemoragijska groznica izaziva teške epidemije virusne hemoragične groznice i ima stopu smrtnosti do 40 odsto. Virus se prvenstveno prenosi na ljude preko krpelja i stoke, a do prenošenja sa čoveka na čoveka može da dođe usled bliskog kontakta sa krvlju, izlučevinama, organima ili drugim telesnim tečnostima zaraženih osoba. Za ovaj virus ne postoji vakcina ni za ljude ni za životinje.
Kako se prenosi Krimsko-kongoanska hemoragijska groznica
Krimska-kongo hemoragična groznica široko je rasprostranjena bolest uzrokovana virusom krpelja (Nairovirus) iz porodice Bunyaviridae. Virus izaziva teške epidemije virusne hemoragijske groznice, sa stopom smrtnosti od 10 do 40 odsto i javlja se na području Afrike, na Balkanu, na Bliskom istoku i u azijskim zemljama.
Virus krimsko-kongo hemoragične groznice javlja se među divljim i domaćim životinja kao što su goveda, ovce i koze. Životinje se inficiraju ubodom zaraženih krpelja i virus ostaje u njihovom krvotoku oko nedelju dana nakon infekcije, omogućavajući da se ciklus krpelj-životinja-krpelj nastavi kada ugrize drugi krpelj.
Virus se prenosi na ljude bilo ubodom krpelja ili kontaktom sa krvlju ili tkivima zaraženih životinja tokom i neposredno nakon klanja. Većina slučajeva zaraženih su ljudi koji se bave stočarskom industrijom, kao što su poljoprivredni radnici, radnici u klanicama i veterinari. Do prenošenja sa čoveka na čoveka može doći usled bliskog kontakta sa krvlju, izlučevinama, organima ili drugim telesnim tečnostima zaraženih osoba. Bolničke infekcije takođe mogu da se pojave usled nepravilne sterilizacije medicinske opreme, ponovne upotrebe igala i kontaminacije medicinskog materijala.
Koji su simptomi Krimsko-kongoanske hemoragijske groznice?
Dužina inkubacionog perioda zavisi od načina dobijanja virusa. Nakon infekcije ubodom krpelja, period inkubacije je obično jedan do 3 dana, a najviše 9 dana. Period inkubacije nakon kontakta sa inficiranom krvlju ili tkivima je obično 5 do 6 dana, sa dokumentovanim maksimumom od 13 dana.
Početak simptoma je iznenadni, sa groznicom, mijalgijom (bol u mišićima), vrtoglavicom, bolom u vratu i ukočenošću, bolom u leđima, glavoboljom, bolom u očima i fotofobijom (osetljivost na svetlost). U prvoj fazi se mogu javiti mučnina, povraćanje, dijareja, bol u stomaku i grlu, praćeni oštrim promenama raspoloženja i konfuzijom. Posle 2 do 4 dana, uznemirenost može da bude zamenjena pospanošću, depresijom i malaksalošću, a bol u stomaku može se lokalizovati u gornjem desnom kvadrantu, sa uočljivom hepatomegalijom (uvećanjem jetre).
Ostali klinički znaci su tahikardija (ubrzan rad srca), limfadenopatija (uvećani limfni čvorovi) i petehijalni osip (osip izazvan krvarenjem u kožu) na unutrašnjim površinama sluzokože, kao što su usta i grlo. Petehije mogu da ustupe mesto većim osipima zvanim ekhimoze i drugim hemoragijskim fenomenima. Teško bolesni pacijenti mogu da dožive brzo pogoršanje funkcije bubrega, iznenadnu insuficijenciju jetre ili plućnu insuficijenciju nakon petog dana bolesti.
Stopa mortaliteta od Krimske-kongo hemoragične groznice je približno 30 procenata, a smrt se javlja u drugoj nedelji bolesti. Kod pacijenata koji se oporavljaju, poboljšanje obično počinje devetog ili desetog dana od početka bolesti.
Kako se otkriva Krimsko-kongoanska hemoragična groznica?
Dijagnoza Krimsko-kongoanska hemoragične groznice uspostvalja se pomoću nekoliko različitih laboratorijskih testova:
- enzimski imunosorbentni test (ELISA test)
- detekcija antigena
- neutralizacija seruma
- test lančane reakcije polimeraze reverzne transkriptaze (RT-PCR)
- izolacija virusa ćelijskom kulturom.
Pacijenti sa fatalnom bolešću, kao i pacijenti u prvih nekoliko dana bolesti, obično ne razvijaju merljiv odgovor antitela, pa se dijagnoza kod ovih osoba postiže detekcijom virusa ili RNK u uzorcima krvi ili tkiva. Testovi na uzorcima pacijenata predstavljaju ekstremni rizik od biološke opasnosti i trebalo bi da se sprovode samo u uslovima maksimalnog biološkog zadržavanja.
Kako se leči Krimsko-kongoanska hemoragijska groznica?
Antivirusni lek ribavirin korišćen je za lečenje Krimske-kongo hemoragijske groznice a i neke oralne i intravenske formulacije pokazale su se efikasnim.
Iako je inaktivirana vakcina iz mišjeg mozga protiv ove groznice razvijena i korišćena u malom obimu u istočnoj Evropi, trenutno ne postoji bezbedna i efikasna vakcina koja bi bila široko dostupna za ljudsku upotrebu. U nedostatku vakcine, jedini način da se smanji infekcija kod ljudi je podizanje svesti o faktorima rizika i edukacija ljudi o merama koje mogu da preduzmu kako bi se smanjila izloženost virusu.
