Šta znači „neoperabilni rak pluća“ i kakvi su rezultati novih terapija

Termin „neoperabilni rak pluća“ označava stanje kada je rizik od operacije uklanjanja karcinoma pluća veći od koristi koji bi imala za pacijenta. Međutim, lekari, pre svega torakalni hirurzi, ističu da je prilično teško odrediti da li je neko „neoperabilan“ slučaj. Na primer, starost je jedan od faktora koji može da poveća rizik, isto kao i oštećena funkcija pluća, jer, ako se ukloni tumor pluća kod osobe koja već ima minimalnu funkciju ovog organa zbog teške HOBP ili emfizema, to može da učini operaciju rizičnom.

Razlozi zbog kojih je rak pluća neoperabilan

Slučajevi raka pluća su različiti od čoveka do čoveka i moguće je da dve osobe sa sličnom, ili čak istom dijagnozom imaju sasvim različiti način lečenja – kod jedne je moguće uraditi operaciju, a kod druge ne. Razlozi zbog kojih se postavlja dijagnoza „neoperabilni rak pluća“ i zbog koji oparcija nije preporučljiva za pacijenta su:

• Tip karcinoma pluća: Hirurška intervencija se najčeće izvodi za ranu fazu raka pluća ne-malih ćelija (NSCLC). Karcinom pluća malih ćelija, koji čini 10 do 15 odsto svih slučajeva raka pluća, brzo raste i brzo se širi. Kada su tumori preveliki ili rašireni, operacija nije efikasna.
• Stadijum raka pluća: Operacija se obično razmatra za stadijum 1, stadijum 2 ili stadijum 3A NSCLC. U naprednijim stadijumima raka pluća, bolest se često proširila predaleko kako bi operacija bila opcija.
• Lokacija tumora: Operacija može da bude previše opasna ako je tumor preduboko u plućima ili se nalazi preblizu vitalnoj strukturi, kao što je srce.
• Funkcija pluća: Ako je disanje pacijenta već ugroženo stanjima kao što su hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) ili druge plućne bolesti, operacija može dodatno da  smanji funkciju pluća, čineći takvu proceduru previše opasnom.
• Opšte zdravlje: Ako pacijent ima već postojeće zdravstveno stanje, možda je izložen  prevelikom riziku od komplikacija koje nosi velika operacija, kao što su reakcije na anesteziju, prekomerno krvarenje, krvni ugrušci, infekcije ili upala pluća.

Ipak, ima izuzetaka. U nekim od ovih slučajeva, operacija možda nije potpuno isključena. Na primer, lekari i dalje mogu da preporuče operaciju malih ćelija raka pluća, NSCLC u kasnoj fazi i tumora koji se nalaze u osetljivim regionima. Tada se preporučuje da se pacijent podvrgne  hemoterapiji kako bi se tumor smanjio a operacija bila uspešnija. Reč je o neoađuvantnoj  hemoterapiji. Operacija raka pluća stadijuma 3B ili stadijuma 4 ne može da izleči bolest, ali  može da ublaži simptome i poboljša kvalitet života.

U toku novi eksperimenti u lečenju neoperabilnog karcinoma pluća

– Zlatni standard za lečenje ranog stadijuma neoperabilnog karcinoma plća je nešto što nazivamo SBRT ili stereotaktična terapija zračenjem tela. To je fokusirano zračenje visokih  doza i koristi se kako bi se pokušalo da se tumor uništi. Zračenje je ciljano i koristimo specijalne slike kako bismo bili veoma precizni sa ovim tretmanom, obično CT skeniranjem. Razlikuje se od tradicionalne, terapije visokim dozama zračenja za smanjenje ili ubijanje tumora. SBRT ima potencijal da izleči rak pluća, ali nije poznato da li ima istu stopu izlečenja za pacijente kao operacija – objašnjava dr David Tom Cooke, profesor na Medicinskom fakultetu University of California, načelnik Odeljenja za opštu torakalnu hirurgiju i direktor Robotičkog programa opšte torakalne hirurgije. Dr Cooke napominje da se obično izvodi jedan ili dva SBRT tretmana, a zatim se pacijent rutinski prati 5 godina.

U toku su neki noviji eksperimenti u oblasti lečenja neoprabilng raka pluća. Smatra se da zračenje može da izazove oslobađanje antigena, malih proteina koji aktiviraju imuni sistem.

– Postoje studije koje proučavaju da li kombinacija SBRT terapija sa imunoterapijskim lekovima, koji se nazivaju inhibitori kontrolnih tačaka, može da poveća verovatnoću uništavanja i eliminacije tumora pluća. Inhibitori kontrolnih tačaka aktiviraju sopstveni imuni sistem kako bi da uklonili „kontrolne tačke“ koje usporavaju imuni sistem u borbi protiv raka – pojašnjava dr Cooke.

Istraživači proučavaju ne samo efekte ove kombinovane terapije, već i koliko dugo bi pacijenti morali da uzimaju lekove. Trenutno su sprovedene studije faze I kako bi se sagledala  bezbednost ove kombinacije inhibitora SBRT/kontrolne tačke, kao i klinička ispitivanja koja su u toku kako bi se sagledali rezultati kombinovane terapije.

Neoperabilni rak pluća moguće je lečiti navigacionom bronhoskopijom

Drugi tretman, koji se koristi u ranim fazama raka pluća, je upotreba navigacionih  bronhoskopija. Za ovaj tretman, istiće dr Cooke, koristi se kamera pričvršćena na kraj katetera i ubacuje se u dušnik pacijenta.

– Zatim, koristeći visokotehnološke alate za vođenje ili u kombinaciji sa CT skeniranjem, usmeravamo kateter ka tumoru. Ovo se takođe radi pomoću robotske tehnologije, u kombinaciji sa CT skeniranjem, kako bi se kateter vodio do tumora, a mikrotalasi ubili tumor ili kako bi se hemoterapija lokalno ubrizgavala direktno u tumor. Sada se rade studije na životinjama kako bi se testirala ova vrsta tehnike – naglašava dr David Tom Cooke i podseća da je došlo do napretka u hirurgiji, tako da ljudi koji imali dijagnozu „neoparbilni rak pluća“ ipak mogu postati operabilni, zahvaljujući robotskoj hirurgiji koja može da napravi manje rezove za manje stresa na telu. Robotska hirurgija, kako navodi dr Cooke, takođe omogućava da se izvadi manje plućnog tkiva kako bi se uklonio tumor.

Dr Cooke ističe da su na vidiku horizontu i druge, nove tehnologije za lečenje raka pluća. Jedna bi mogla da bude kombinacija robotske hirurške tehnologije sa 3D slikama i heads-up displejima u operacionoj sali za pažljivo vođenje operacije kako bi se u velikoj meri povećala bezbednost tokom operacije.